گزارشگر سازمان ملل: درباره شکنجه و تجاوز شکایت‌هایی دریافت کرده‌ایم

رادیو فردا – مانفرد نوواک، گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره شکنجه از دولت ایران خواست تا به شکایات صدها نفر از افراد بازداشت شده پس از انتخابات ریاست جمهوری که می‌گویند در مدت بازداشت مورد بر بدرفتاری و شکنجه قرار گرفته‌اند، رسیدگی کند.

گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه شکنجه روز پنجشنبه گذشته اعلام کرده بود که که شکایت‌هاى زیادى از معترضان بازداشت شده پس از انتخابات ایران دریافت کرده که از آزار و اذیت خود در زندان خبر داده‌اند. آقای نوواک در همین زمینه به پرسش‌ها رادیو فردا پاسخ گفته است.

رادیو فردا: آقای نوواک، چه اطلاعاتی را درباره شکنجه در زندان‌های ایران دریافت کرده‌اید؟

مانفرد نوواک: متأسفانه شکایت‌های بسیار زیادی دریافت کرده‌ام. برخی از این شکایت‌ها از خود افرادی آمده که شکنجه شده‌اند و برخی هم از بستگان آنها، وکلا و سازمان‌های غیردولتی. این شکایت‌ها آنقدر زیادند که و آنقدر اتهامات مشترک و مشابه را مطرح می‌کنند که من بسیار نگران شده‌ام و گمان می‌کنم که اعضای اپوزیسیون به صورت سیستماتیک شکنجه شده‌اند تا از آنها اعتراف گرفته شود.

ممکن است کمی از جزئیات این شکایت‌ها هم بگویید و اینکه چه شیوه‌های شکنجه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است؟

کتک خوردن از نیروهای امنیتی، استفاده از شوک الکتریکی. در مواردی هم آنقدر افراد را کتک زده‌اند که جان باخته‌اند. از این رو شیوه‌های شکنجه بسیار جدی مطرح هستند. در مجموع هدف از این شکنجه‌ها ترساندن و ارعاب و گرفتن اعتراف علیه این افراد در دادگاه بوده است.

یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران و بعضی از مدافعان حقوق بشر گفته‌اند که برخی بازداشت‌شدگان در زندان‌های ایران مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند. آیا شما اطلاعاتی هم در این باره دریافت کردید؟

من هم شکایاتی در این باره دریافت کرده‌ام. من تمام این شکایت‌ها را تحت عنوان درخواست فوری برای دولت ایران فرستاده‌ام. البته باید بگویم اینها اتهامند و مدرک محسوب نمی‌شود ولی اینقدر جدی و قابل اعتماد است که ایجاب می‌کند، دولت ایران فوراً یک گروه مستقل را مسئول بررسی آنها کند.

ما همچنین از دولت ایران می‌خواهیم که درباره نتایج این تحقیقات گزارش دهد. من تاکنون صدها مورد شکنجه را برای دولت ایران ارسال کرده‌ام ولی تاکنون در هیچ موردی پاسخی از دولت جمهوری اسلامی دریافت نکرده‌ام. این خود نشان دیگری از این امر است که اتهامات دیگر درست هستند.

شما در چه سطحی و با چه نهادی در ایران ارتباط برقرار کردید؟

ما در سطح دولت تماس برقرار کردیم. ما معمولاً از طریق نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در ژنو و همچنین به طور مستقیم با وزیر خارجه ایران تماس گرفته‌ایم.

ولی هیچ پاسخی دریافت نکردید؟

نه هیچ پاسخی نکرده‌ام. من اصلاً اطلاع ندارم دولت ایران هیچ تحقیقاتی در این زمینه انجام داده یا خیر. می‌دانم که پلیس و برخی نهادهای دیگر تاحدودی به وقوع شکنجه اعتراف کرده‌اند. ولی این کافی نیست. باید تحقیقات دقیق انجام شود. شکنجه یک عمل مجرمانه بسیار سنگین محسوب می‌شود و باید طبق قوانین جزایی عمل شود. یعنی افراد مسئول باید مجازات شوند.

آیا سازمان ملل کاری انجام خواهد داد و مثلاً افرادی را برای تحقیق به ایران خواهد فرستاد؟

طبیعتاً. این گام بعدی است. اگر مقامات ایرانی نمی‌توانند گروهی کارشناس مستقل را مأمور تحقیق در امر شکنجه کنند و نمی‌توانند به بدرفتاری با زندانیان پایان دهند، گام بعدی تشکیل یک کمیسیون مستقل بین‌المللی است.

اتهامات مطرح شده علیه حکومت ایران به قدری جدی است که چنین اقدامی قابل توجیه است ولی این موضوع به همکاری دولت ایران نیاز دارد. من می‌توانم پیشنهاد بدهم و به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره شکنجه به همراه دیگر گزارشگران ویژه این سازمان که درباره وضعیت در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند، در چنین کمیسیونی شرکت کنم.

ولی من نمی‌توانم دولت ایران را به پذیرش این کمیسیون وادار کنم. شورای حقوق بشر سازمان ملل و مجمع عمومی سازمان ملل می‌توانند فشار وارد کنند ولی در نهایت چنین تحقیقی به موافقت و همکاری دولت ایران نیازمند است. من پیش از این هم بارها از ایران درخواست کرده‌ام که در ارتباط با موضوعات دیگر به این کشور سفر کنم. ولی تاکنون این درخواست‌ها بی‌نتیجه مانده است.

آیا این وضعیت برای ایران پیامدی خواهد داشت؟

ایران هم مانند تمام کشورهای دیگر موظف به رعایت حقوق بشر است و وقتی حقوق بشر به شکل امروزی نقض می‌شود و دولت برای تحقیقات در این باره همکاری نمی‌کند، فشار بر این کشور افزایش می‌یابد و هیچ کشوری نمی‌تواند به خود اجازه دهد که کاملاً به حقوق بشر بی‌توجهی کند. چراکه تعهداتی وجود دارند که باید رعایت شوند.

البته من اعتراف می‌کنم که امکانات برای استفاده از زور در این زمینه محدودند. این مشکلی است که کل قوانین بین‌المللی با آن روبه‌رو هستند. ولی معمولاً وقتی فشار از خارج افزایش می‌یابد، کشورها عموماً کوتاه می‌آیند.