بازخوانی گفته‌های یک رهبر ملی پس از 48 سال

دانشجویان مسئول‌اند!


دکتر علی شایگان
مرحوم دکتر سید علی شایگان نماینده مجلس و از یاران نزدیک دکتر مصدق و از بنیانگذران اصلی جبهه ملی ایران است. شایگان را به دنبال کودتای 28 مرداد 32 به همراه دکتر مصدق بازداشت می‌کنند و یک سال بعد به همراه دکتر حسین فاطمی محاکمه و به 10 سال حبس محکوم می‌شود. شایگان تا سال 1336 در زندان شاه باقی مانده و بعد از آزادی مجبور به خروج از ایران و اقامت در آمریکا می‌شود. در سال‌های 39 و 40 سازمان‌های دانشجویی ایرانی در آمریکا و اروپا شروع به تحرکاتی بر علیه رژیم شاه می‌کنند که در این میان شایگان تلاش‌های زیادی برای روشنگری دانشجویان ایرانی انجام می‌دهد. آنچه در پی می‌آید، متن سخنرانی دکتر شایگان است که در بهمن ماه 1340 و به دنبال اعتراضات دانشجویی در دانشگاه های تهران و شیراز بر علیه رژیم شاه، در جمع دانشجویان ایرانی در شهر واشنگتن ایراد شده است. این سخنان که از کتاب «زندگی نامه سیاسی علی شایگان» جلد دوم، ص117 نقل شده است، پس از حدود 50 سال، باز هم خواندنی است و درس‌های زیادی برای شرایط امروز ایران دارد:



در نظر دارند دانشگاه، این کانون علم و دانش و آزادی و آزادگی را برای همیشه خاموش کنند. الان که با شما صحبت می‌کنم، بر حسب اطلاعاتی که به دست آمده، در سراسر دنیا هر جا از دانشجویان ایرانی عده‌ای باشند، علیه مظالم حکومت مطلقه و غیرقانونی ایران و همدردی دانشجویان دانشگاه‌های تهران و شیراز و به طرفداری از جبهه ملی به تظاهر و اعتراض به دولت مشغول هستند.

این بدبختی‌ها و عواقب وخیم این طرز حکومت که می‌خواهد بعد از پنجاه سال جانفشانی ملت ایران برای حصول آزادی، قانون اساسی را پایمال و مشروطیت را تعطیل و حکومت فردی مطلقه را دوباره زنده کند، ناشی از جهل و خودخواهی و جاه‌طلبی عده‌ای است که می‌خواهند برای تامین منافع شخصی و ادامه حکومت خودسری، علیه جریان طبیعی زمان ایستادگی کنند...

مضحک این است که هر عملی بر ضد ظلم و جور و فساد و دزدی می‌شود، آن را معلول علی‌السوای دستگاه حکومت جلوه می‌دهند. روز اول رییس دولت گفته بود فئودال‌ها علیه اصلاحات ارضی این اوضاع را درست کرده‌اند، یعنی فئودال‌ها علیه فئودال‌ها قیام نموده‌اند. روز بعد مدعی شد که توده‌ای‌ها دست به این کار زده‌اند. در نطقی دیگر مصلحت دید مخلوطی از فئودال‌ها و توده‌ای و جبهه ملی را درست کند و گناه را به گردن آن‌ها بگذارد!

به این ترتیب همه معترض‌اند، اما آن‌ها که با کمک اجانب ملتی را اسیر کرده و در زنجیر کشیده‌اند، آن‌ها که از راه غصب اموال مردم و دزدی علنی و خیانت به مملکت، ملتی را فقیر و مستاصل نموده‌اند، آنها که نتیجه پنجاه سال مبارزه ملت ایران و خون‌بهای شهدای راه آزادی را می‌خواهند بر باد دهند، آن‌ها که عصیان مردم و شورش و انقلاب نتیجه قطعی و مستقیم اعمال آنهاست، آنها مسئول نیستند.

آری! دانشجویان دانشگاه یعنی نخبه مردم ایران و نهال‌های برومند آزادی و آزادگی که طاقت آنها به طاق رسیده و دیگر تحمل ظلم و فساد و استبداد را ندارند، آنها مسئول‌اند!

دانشجویان مسئول‌اند! زیرا نمی‌خواهند با سکوت خود به فرمان ختم مشروطیت امضا بگذارند. دانشجویان مسئول‌اند، زیرا می‌فهمند و می‌دانند که بر خلاف عقل سلیم و بر خلاف امروز و وضع دنیا، نمی‌توان رای سخیف و عقل ناقص یک تن را جانشین رای و عقل و هوش و فهم بیست میلیون مردم و صدها هزار نفر اشخاص تحصیل‌کرده و کار آزموده و دانشمند کرد. ولی چنان که می‌دانید و می‌بینید، یاوه‌سرایی‌های حکومت کسی را فریب نمی‌دهد و مردم هوشیار و منتظر فرصت هستند. دست حق عنقریب از آستین ملت ایران به در خواهد آمد و عمر نحس دستگاه ظلم و جور و فساد به سر خواهد رسید. به امید آن روز ....