انتخابات به سبک روسی

فاطمه صادقی :

پاول زریفولین که در مقام ناظری از روسیه در دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران شرکت کرده بود در مصاحبه­ای گفت: «من به‌عنوان ناظر در بسیاری از انتخابات مانند بلاروس و مولداوی شرکت داشتم اما انتخابات آزادی مانند آنچه در ایران برگزار شد، در هیچ جای دیگر ندیده­ام.» چندی پس از مصاحبه­ی زریفولین که در مقام ناظر هم در انتخابات بلاروس، هم در انتخابات آوریل مولداوی، و هم در انتخابات 22 خرداد ایران حضور داشت، الکساندر لوکاشنکو رئیس­جمهور فعلی بلاروس (روسیه­ی سفید) در پنجم شهریور 1388 به سبک خود دستکاری در نتایج انتخابات پیشین ریاست­جمهوری 2006 را پذیرفت. اعلام کرد که موفق شده بیش از نود درصد آرا را به دست آورد اما چون اعلام نود درصدی آرا از نظر روانی قابل پذیرش نبوده دستور داد تا نتایج آرا کمتر از آنچه بود اعلام شود.




در 16 مارس 2006، چند روز مانده به انتخابات ریاست­جمهوری در بلاروس، لوکاشنکو رئیس­جمهور وقتْ مخالفان را، که تصور می­شد برنده­ی انتخابات باشند، دستگیر کرد و هم­زمان هر نوع تجمع اعتراضی را غیرقانونی اعلام کرد و شرکت­کنندگان در آن را تروریست خواند. متعاقباً در حدود دو هزار نفر از کسانی که در مبارزات انتخاباتی دو رقیب لوکاشنکو فعال بودند دستگیر شدند و رئیس سرویس امنیتی بلاروس، که هنوز کاگ­ب خوانده می­شود، برای توجیه سرکوب­ها اعلام کرد: «مخالفان با حمایت آمریکا و گرجستان قصد کودتای انتخاباتی داشتند.» هم­چنین اعلام کرد: «غرض سازمان­دهندگانِ به­اصطلاح انقلاب برخلاف ادعای­شان اصلاً تجمع آرام نبوده است، بلکه از قبل برای اقدامات تحریک­آمیز، آشوب­طلبانه و اغتشاش برنامه­ریزی کرده­اند.» لوکاشنکو قدرت­های خارجی را متهم کرد که در ناآرامی­ها دست داشته و حتی می­­خواسته­اند در بلاروس به سبک گرجستان و سایر کشورها انقلاب مخملی بر پا کنند. دستگیری­ها و بستن روزنامه­های مخالفان حتی پیش از برگزاری انتخابات آغاز شد و تعداد زیادی یا به جرم شرکت در کمپین­های انتخاباتی دو نامزد ریاست­جمهوری میلینکوویچ و کوزلین به زندان افتادند یا به اتهام اقدامات تحریک­آمیز و اغتشاش­آفرین. انتخابات ریاست جمهوری چند روز بعدتر در حالی برگزار شد که ناظر روسی و ناظرانی از مجلس هفتم ایران به دعوت لوکاشنکو در آن حضور داشتند. مخالفان در روز رأی­گیری با وجود برف و سرما دست به تحصن آرام زدند. لوکاشنکو را هر دو نامزد مخالف به رفتار عقلانی دعوت کردند و از او خواستند چنان­چه هیچ یک از نامزدها نیمی از آرا را کسب نکرد، انتخابات به دور دوم کشیده شود. اما لوکاشنکو با 82 درصد آراء برای سومین بار پیروز انتخابات اعلام شد، رقمی که حتی با نظرسنجی­های خود دولت پیش از برگزاری انتخابات نیز در تناقض بود. مخالفانْ پیروزی غیرمنتظره­ی لوکاشنکو را به تقلب سازمان­دهی­شده و گسترده در انتخابات منتسب کردند. در واکنش به اعتراضات، لوکاشنکو انتخابات را سالم اعلام کرد و مجدداً غرب را به دخالت در امور بلاروس متهم کرد. نیروهای امنیتی به خیابان آمدند و بسیاری از تظاهرکنندگان دستگیر شدند. بدین ترتیب پرونده­ی انتخابات ریاست جمهوری بلاروس تا شهریور سال گذشته (1387) و موعد انتخابات پارلمانی که باز هم احزاب مخالف از کرسی­های پارلمانی محروم ماندند، بسته شد.



لوکاشنکو، مأمور پیشین کا­گ­ب سرویس امنیتی اتحاد جماهیر شوروی، از سال 1991 وارد عرصه­ی سياست بلاروس شد. همان زمان گروهي را با نام كمونيست­هاي دموكراسي­خواه تشکیل داد و در سال 1993 نيز در مقام رئيس كميته­ی ضدفساد پارلمان بلاروس انتخاب شدو هفتاد تن از مقامات ارشد دولتي را به اتهام فساد متهم كرد. او براي نخستین بار در سال 1994 كانديداي انتخابات رياست جمهوري شد و به مدد شعارهای مبنی بر فسادستیزی توانست با كسب 45 درصد آرا به رياست­جمهوري برسد ولی از آن زمان تاکنون، به رغم مخالفت­های فراوان، حاضر به رهاکردن کرسی ریاست جمهوری نشده است. بعد از رسیدن به ریاست­جمهوری به سانسور گسترده­ی مطبوعات و محدود­کردن فعالیت اتحادیه­های کارگری مستقل پرداخت، قوه­ی مقننه و قضائیه را تحت انقیاد خود درآورد و همه­ی تغییرات نسبتاً دموکراتیک­ سال­های پس از استقلال از شوروی سابق را به حال تعلیق درآورد.



از سوی دیگر در فاصله‌ی میان دو انتخابات ریاست­جمهوری در سال 2006 و پارلمانی در سال 2008، روابط بلاروس با مسکو تیره شد، آن­هم بدین دلیل که لوکاشنکو حاضر نشد استقلال اوستیای جنوبی را به رسمیت بشناسد، کشوری که در پی تهاجم نظامی روسیه به گرجستان حالا دیگر خود را از گرجستان مستقل محسوب می­کرد. تیرگی مناسبات میان روسیه و بلاروس باعث شد برادر بزرگ­تر از وارد کردن شیر و سایر محصولات لبنی بلاروس، که بیش از نود درصدآنها به روسیه صادر می­شود، سر باز زند تا بلکه بلاروس را وادارد به پیمان نظامی روسیه و متحدانش که برای تقابل با ناتو شکل گرفته بپیوندد. متعاقب این تنش­ها، لوکاشنکو سعی کرده در یکی دو سال اخیر با یارگیری از غرب و به ویژه اروپا از انزوای سیاسی و مشکلات اقتصادی خود بکاهد.



امروز، 19 شهریور 1388، نشست کشورهای حاشیه­ی دریای خزر بدون دعوت از ایران برگزار خواهد شد. آیا راضی کردن ایران به چشم­پوشی از منافع خزر همان تاوانی است که روسیه می­طلبد؟



منبع: سایت تحلیلی البرز