حرمت انسان از دیدگاه باری‏تعالی

نوشتاری شاید برای تلنگری به حاکمان



وقتی خداوند انسان را خلق می کرد، برای هدفی جز خود خلق نکرد(1) و خود نیز حمایت و هدایت و سرپرستی‏اش را بعهده گرفت(2). یک لحظه او را رها نکرد و هرگز بخاطر غفلت‏ها و کج رفتن‏هایش‏، با او قهر ننمود(3) و حتی به پیامبر مکرمش (ص) نیز حق سیطره بر آن‏ها را نداد(4). در برخورد با بیدادگری که حتی یک نفر از اعضای خانواده حق تعالی را بکشد، چنان غضب کرده و عتاب می‏کند که گویی تمامی بشریت و کل خانواده او را قتل عام کرده‏است(5).

و آنگاه که بنده‏اش (از هر دین ومسلک و ملت) مورد تعدی قرار می‏گیرد و حکومت نتواند (و یا نخواهد) از این ظلم جلوگیری نماید، دیگران را سزاوار مرگی می‏کند که نباشند و این خفت و خواری نبینند(6). در یک قدم جلوتر، وقتی این انسان خود را تسلیم او می‏کند، چنان حرمتی برایش قائل می‏شود که با هیچ چیزی در دایره هستی قابل مقایسه نمی‏شود(7).

و آنگاه که بنده اش را در سلک مومنین می یابد، شکستن حرمت او را در عداد شکستن حرمت خود می داند(8). از آنجا که انسانها، چاره ای جز تشکیل حکومت و سپردن اختیارات عمومی جامعه به حاکمانی منتخب خود ندارند، لذا خداوند، به کرات و بهانه های مختلف هشدارهای لازم نسبت به رافت و مهربانی و مساوات با بندگان خود، از طرف حاکمان داده است.(9) و (10)

در این مسیر، یک معیار برای خود ارزیابی حاکمان و مردمان و اینکه آیا چقدر در پیشگاه ربوبی ارزش دارند اعلام کرده و آن اینکه " ببینید دیگران و زیردستان چگونه شما را ارزیابی کرده و نمره می دهند(11).

در باورهای دینی که خداوند به بندگان خود عرضه کرده است، رسول حق ص آنقدر بر نامهربانی بر بندگان خدا می نالد که هشدار می دهد "من بیش از هرچیز بر امت خود از حاکمان و پیشوایانی که در فریب و گمراهی مردم می کوشند ، بیم دارم (12)" و فریاد بر می‏آورد که "آن کس که بر بینوایی که به جز خدا پناهی ندارد ستم می کند خشم خدا نسبت به او بسیار سخت است"(13).

و وقتی که هر کس ( و بخصوص حاکمان )، خود را از معرض دید الهی دور می بینند، به یکباره شلاق هشدار می کوبد که "مطمئن باشید که، خدا یی که اختیار همگان را داراست و قضاوت نهایی بر عهده اوست، نیازی به گواهی و شهادت احدی نداشته، که خود شاهد بر همه چیز و هر لحظه اعمال بندگان است"(14) و حتی "آنها که از جایگاه پیامبران سخن گفته و در پایگاه ستمگران جلوس کرده اند را مورد نفرت و بغض قرار داده است"(15).

او در قضاوت خود در رستاخیز، چنان از کشته شدن بندگانی که برای اهدافی والا خلق کرده بود(16)، در غضب است ، که اول هر چیز پرونده آن خونها را به دادرسی می نشیند(17) و ستم ظالمی که این خون به ذمه اوست را به هیچ نمی‏بخشد(18).

پس خدایا، از تکبر و خودباوری مستکبرانه(19)، چنان حفظمان کن که مباد، بعد از سالیان سال که عمری در زهد و عبادت و اطاعت بسر برده ایم و در نظر مردمان، بهشتی بوده‏ایم، به یکباره ابلیس گونه در چاه ویل شقاوت و خسران(20) در نیفتیم(21)(22).

زیرنویس‏ها:
1- كنت كنزاً مخفياً فأحببت أن أعرف فخلقت الخلق لكي أعرف - بحارالانوار، ج 84، ص .198
2- الخلق عيال الله - رسول اكرم ( ص) بحار، ج 74، ص .316
3 - آنگاه که به کرات با " یا ایها الانسان " او را خطاب کرده و یا با صفت " رحمانیت " خود همه را زیر چتر خود قرار داده است .
4 - لست علیهم بمسیطر - سوره غاشیه - آیه 22
5 - مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا - مائده - آیه 32
6 - و لقد بلغنی انّ الرّجل منهم کان یدخل علی المراة المسلمة، و الاخری المعاهدة، فینتزع حجلها و قلبها و قلائدها و رُعثها.... فلو انّ امراً مسلماً مات من بعد هذا اسفا ما کان به ملوما، بل کان به عندی جدیرا. - نهج البلاغه - خطبه 27 . ( به من خبر رسید که مردی از لشگر شام به خانه زن مسلمان و زنی غیر مسلمان که در پناه حکومت اسلام بود وارد شد، و خلخال و دستبند و گردنبند و گوشواره‌های آنها را به‌ غارت برد.....، اگر برای این حادثه تلخ، مسلمانی از روی تاسّف بمیرد، ملامت نخواهد شد، و از نظر من سزاوار است . )
7 - ان الله ..... و فضل حرمه المسلم علی الحرم کلها ... - نهج البلاغه - خطبه 166
8 - المؤمن اعظم حرمه من الكعبه؛ امام صادق ع - بحار، ج 68، ص 16
9 - الا و ان لکم عندی الا اوخرلکم حقا عن محله .... و ان تکونوا عندی فی الخلق سوائ - نهج البلاغه - نامه 50
10 - ایما راع استرعی رعیه فلم یحطها بالامانه والنصیحه ضاقت علیه رحمه الله تعالی التی وسعت کل شی - نهج الفصاحه - حدیث 378
11 - اذا احببتم ان تعلموا ما للعبد عند ربه فانظروا ما یتبعه من الثنائ - همان - حدیث 664
12 - ان اخوف ما اخاف علی امتی الائمه المضلون - همان - حدیث 381
13 - اشتد غضب الله علی من ظلم من لا یجد ناصرا غیرالله - همان - حدیث 2110
14 - ... فان الشاهد هوالحاکم - نهج البلاغه - حکمت 324
15 - ابغض العباد الی الله من کان ثوباه خیرا من عمله : ان تکون ثیابه ثیاب الانبیائ و عمله عمل الجبارین - نهج الفصاحه - 2107
16 - وما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون - سوره ذاریات - آیه 56
17 - اول ما یقضی بین الناس یوم القیامه فی الدمائ - نهج الفصاحه - 1473
18 - الدواوین ثلاثه : ..... و دیوان لایترک الله منه دشیئا . ... و اما الدیوان الذی لایترک الله منه شیئا فمظالم العباد بینهم القصاص لامحاله - همان - 2106
19 - ابی و استکبر - سوره بقره - آیه 34
20 - خسر الدنیا و خسر الاخره - سوره حج - آیه 11
21 - ان الرجل لیعمل عمل الجنه فیما یبدوالناس و هو من اهل النار ... - همان - 458
22 - ان الرجل لیعمل الزمن الطویل بعمل اهل الجنه ثم یحتم له عمله بعمل اهل النار ... - همان - 459
توضیح : نهج الفصاحه مورد استفاده مربوط به انتشارات خاتم الانبیا - بهار 83 و نهج البلاغه نیزترجمه دشتی می باشد .